۱- ایلن قوشماسی یئرینده داها چوخ اونون لهجه سایاغی و آز فعال ساییلان – نان ، نن قوشماسی ایشله‌نیلیر:

حق سئل کیمی دریایه آخیب یول تاپاجاقدیر،

داش آتماقینن کیمسه اونو دؤندره بیلمز.

جناب-ی تویوغو چوخ ائحتیرام‌نان بیزیم آرواد سویوندوردو. … بو شئعرنن قوناغی یولا سالدیم .

بیر آز دا چای‌نان کیشمیش آلارسان .

۲- ایله قوشماسی داها چوخ ایلن شکلینده ایشله‌نیلیر. کلاسیک ادبیاتیمیزدا دا بئله نمونه‌لره چوخ راستلاشیریق و گؤنئیده اولان عنعنه‌نی کلاسیک ادبیاتین بیرباشا تأثیری ساییریق.

گلدی او چابک سواریم ناز ایلن

جان قوشون صید اتمگه شهباز ایلن

من گدا حالین تعقل ایله نیز

یتکج اول سلطانی حسن اعزاز ایلن

دین و دیلنین آفتیدور غمزه سی

هیچ بیلمن نتگای اول غماز ایلن

حق رضاسیچون زمانی مطربه

فارق اتگیل بیزنی غمدن ساز ایلن

کسب ایله عاشقلیغی پروانه دین

سعی ایدر جان ورمگه پرواز ایلن

عاقبت صاحب کمال بی زوال

عشق ایلر عاشقی اعجاز ایلن

ای امانی خرم اول کیم کئچورور

عمرونون ایامینی همراز ایلن (محمد امانی )

موعاصیر ادبیاتیمیزین نومونه لری:

گئجه لر یوخودا آغ آتا مینمک،

قاپی دؤیولنده اوره ک سئوینمک،

سازیلان ، سؤزولن، ائلی گؤلدورمک

گؤره سن واریمیش یا بیر خیالیمیش؟

باشقا شاعیرلر اوچون قونورار(قانارار) بیر ایلن ایکی روبل آراسیندا اوده نیلیر .

بر طبق اطلاعات موجود عرضه سیست آرتمیا در بازارهای جهانی از سال ۱۹۵۰ از دو منبع آن در آمریکا و یک منبع در کانادا آغاز شد. با گسترش تحقیقات پیرامون آرتمیا و افزایش استفاده های متنوع از آن در آبزی پروری مشکل کمبود سیست آرتمیا نمایان گشت.

اهمیت آرتمیا در صنعت آبزی پروری و مشکلات ناشی از کمبود سیست آن در کنفرانس های prouasoli (۱۹۶۹) FAO در سالهای ۱۹۷۶، ۱۹۷۲ و کنفرانس Asean در سالهای ۱۹۷۷ و ۱۹۷۶ مطرح گشته و به ضرورت استفاده وسیع آن در آبزی پروری در کنفرانس ها جهان آبزیان در سالهای اخیر اشاره شده است.

امروزه تولیدات تجاری سیست آرتمیا از آرژانتین، برزیل، کلمبیا، چین، تایلند وارد بازار جهانی می شود. اما عرضه سیست های نا مرغوب باعث آشکار شدن اختلافات ارزش غذایی گونه ها و سویه های مختلف آرتمیا گشت. لذا مبنای قیمت سیست آرتمیا بر مرغوبیت سیتها از نظر ارزش غذایی خصوصاً از نظر اسید های چرب، غیر اشباع آلی، اندازه و میزان تفریق آنها بستگی دارد. بر طبق آمار در سال ۱۹۹۲ مصرف سالانة سیست آرتمیا حدود ۲۰۰۰ تن برآورد شد که سالانه حدود ۱۵ تا ۲۰ در صد بر نیاز جهانی آن افزوده می شود.

امروزه آمریکا، برزیل و چین بزرگترین تولید کنندگان سیست و بیوماس آرتمیا در جهان می باشند و آمریکا به تنهایی ۷۰% بازار جهانی آرتمیا را دراختیار دارد و سالانه میلیون ها دلار از این تجارت سود می برد. جالب اینکه کشورهای نظیر تایلند و ویتنام بدون دارا بودن زیستگاه طبیعی آرتمیا و فقط با پرورش مصنوعی آن سالانه هزاران تن بیوماس و سیست آرتمیا تولید می کنند.

آذربایجان جنوبی با بر خورداری از بزرگترین زیستگاه آرتمیا یعنی دریاچه ارومیه با وسعت ۶۰۰۰ کیلو متر مربع و نیزبا استفاده از هکتارها زمین غیر زراعی حاشیه دریاچه ارومیه می تواند جهت فعالیتهای تولیدی اقتصادی بسیار سود آور و ایجاد اشتغال برای هزاران نفر استفاده نماید. با توجه به تجربیات بدست آمده در نقاط مختلف جهان به طور متوسط به ازای هر ۱۰۰ هکتار زمین برای پرورش آرتمیا حد اقل ۵۰ نفر کارگر ساده، ۱۰ نفر کارگر آموزش دیده، ۶ نفر کارشناس و یک نفر متخصص می توانند در مزارع پرورش آرتمیا مشغول به کار شوند.

سرمایه گذاری ثابت به ازای هر ۱۰۰ هکتار زمین در حدود دو ملیارد و پانصد هزار ریال بر آورد می شود در حالیکه سالانه می تواند حدود پانزده هزار کیلو سیست خشک و حد اقل ۱۰۰ تن بیوماس آرتمیا تولید کند. با توجه به اینکه ارزش سیست آرتمیا در بازار های جهانی با توجه به کیفیت آن حدود ۱۲۰ تا ۲۰۰ دلار می باشد بنابراین فقط ارزش سیست تولیدی در یک سال با احتساب پائین ترین قیمت در همان سال اول حدوداً یک میلیون و هشتصد هزار دلار معادل پانزده میلیارد و چهارصد میلیون ریال یعنی ۳ برابر کل سرمایه گذاری ثابت و غیر ثابت می باشد. یعنی سود آوری این سرمایه گذاری از همان ابتدا در حدود ۱۰ میلیون ریال به ازای هر صد هکتار زمین در سال بر آورد می شود و بی تردید میزان سود آوری از سال دوم تولید کمتر از ۱۲ میلیارد ریال نخواهد بود.

- طول بدن آرتمیای بالغ در گونه دو جنسی ۱۰ میلیمتر و در بعضی از جمعیت های بکرزا به ۲۰ میلیمتر نیز می رسد .

- دو چشم مرکب پایه دار، بدنی کشیده، لوله گوارشی کشیده، آنتن های حسی، یازده جفت پای سینه ای، یک جفت چنگک عضلانی (کلاسپر)

فاکتورهای موثر بر رشد آرتمیا

۱- درجه حرات: درجه حرارت قابل تحمل برای آرتمیا از ۴تا۳۵ در جه سانتی گراد می باشد ولی حرارت اپتیمم برای آرتمیا۳۰-۲۰ درجه سانتی گراد است .

۲- شوری: آرتمیا در شوری ۳۴۰ ppt نیز می تواند برای مدت کوتاهی زنده بماند ولی حد بالای تحمل شوری برای آرتمیا ۲۵۰ ppt عنوان شده البته شوری مناسب برای پرورش آرتمیا در استخرهای خاکی ۱۲۰-۸۰ گرم در لیتر است که شوری کمتر جهت تولید بیوماس و شوری بالاتر برای تولید سیست است.

۳- اکسیژن: اکسیژن مناسب برای پرورش آرتمیا بین ۴ تا ۵ بخش در میلیون است.

۴- : PH آرتمیا در طبیعت بیشتر درآبهای قلیایی یافت می شود ولی PH بالای ۹ و کمتر از ۷ برای آرتمیا و زندگی آن مشکل ساز خواهد بود. PH مناسب برای پرورش در استخرهای خاکی و شرایط آزمایشگاهی از ۶.۵ تا ۸ متغیر است.

آرتمیا در دو نوع محیط یافت می شود. دریاچه های داخلی و استخرهای ساحلی نمک، دریاچه های داخلی به سه طبقه تقسیم می شوند: در هر محیطی یک نوع یون فراوانتر است و آرتمیا در همه دریاچه ها با انواع فراوانی از یونها یافت می شود. ترکیب نمکی متشکل ازسولفات و کلراید دارد
آرتمیا نخستین بار در لیمینگتون (انگلستان) در سال ۱۷۵۵ توسط «شلوسر» Schlosser شناسایی شد و بعد از آن تاریخ از بسیاری مکان ها گزارش شد .
اولین گزارش کتبی مربوط به وجود آرتمیا در دریاچه ارومیه توسط شخصی به نام «انتر» Gunther در سال ۱۸۹۹ میلا دی یعنی بیش از یکصد سال پیش ارائه شده است و پژوهشگران آن را «آرتمیا سالینا» Artemia salina نامیدند. اما در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی در پی بررسی های دکتر آذری تاکامی مشخص شد که آرتمیای موجود در دریاچه ارومیه گونه ای متفاوت و بومزاد Endemic دریاچه ارومیه است. گونه بومزاد گونه ای است که فقط در یک محل یافت می شود و در نقاط دیگر کره زمین دیده نمی شود. از این رو آن را «آرتمیای دریاچه ارومیه» Artemia urmiana نامیدند .