۳- منسوبیت شکیلچیسی ایکینجی شخص تکده تاثیرلیک،ییه لیک و یونلوک حاللاردا (ن) عوضینده (و) ایله گؤستریلیر. بئله حالی اساسن أسکی جنوبلو شاعیرلرین دیلینده گورمک اولور:
اؤزووی سیندیرما قاریندان اوتری. و یا بیر دوستی جان کیمی باغیرووا باسما . آناوون خوروزو اؤلسون . ۴- گیلن
شکیلچیسی کلاسیک ادبیاتدا ایشلک اولدوغو کیمی معاصر ادبی دیلده ده امر
فورماسینی یارتماق اوچون فعالدیر. بئله حال معاصر آذربایجان ادبی دیلی
اوچون آرخاییک ساییلیر. آنجاق گونئیده بئله حال بعضن بدیعی دیلده گؤزه
چارپیر.
جانانه دییر قالماگیلن جانه بیزیمله
بی فایده دیر سؤیلمک افسانه بیزیمله.
محمد امانی
ایستیرم پیوسته ای رعنا دولانیم باشینا،
قوی گیلن الدن عنانیم تا دولانیم باشینا.
قوسی تبریری
۵- داها سؤزو یئرینه دخی ، داخی و دای سؤزلری فعالدیر. بئله حال کلاسیک ادبی دیلیمیزده مووجود اولوبدور و آرتیق معاصر ادبی دیل اوچون أسکیلنمیش نورما ساییلیر.
درد و غم هجرانه دخی تاب یوخ ایدی
المنت الله کی درمانه ایروشدوک.
(محمد امانی)
شوکور آللاها دای حالین یاخچی لاشیب.
۶- معاصر ادبی دیلده ایشلک اولان کیمی سؤزو یئرینه گونئی تظاهورونده کیمین سؤزونه راستلاشماق اولور.
آمما آنام کیمین آغلامیردیلار…کیشیلر ده هوروکن حیوانلار کیمین بیردن-بیره قورخا-قورخا یئردن قوپوب ایسته دیلر منیم اوستومه جومسونلار .
۷-
گونئی تظاهورونده ائله فعلی بیرلشمه لر وار کی، اونلار آنجاق جنوب
ادبیاتیندا ایشله نیلیر و آنلاشیلیر. بئله ترکیبلر و بعضن ثابیت بیرلشمه لر
فارس دیلی تاثیری آلتیندا یارانیرلار. میثال اوچون گؤز وورماق ( قاش-گؤز
ائتمک)، آمپول وورماق ، ناواری قویموشدوم ، یئر آلماق ( یئرلشمک معناسیندا-
ح.آرغیش)،
۸- « -آ ، أ + بیلمک »
مودئلی یئرینه اونون مورفولوژی مودئلی داها چوخ فعالدیر. بئله فورما فعلین
ترکیبی فورماسینا گؤره داها قدیمدیر آنجاق بوگون دیلین گئنیش فعالیت دایره
سینه گؤره ترکیبی فعلر داها چوخ یارانیر و ایشله نیرلر.
کورپه قاچانمادی ، آرازدا قالدی. (قاچ + ا + بیلمه دی)
۹- فعلین قاییدیش نؤعو معلوم نؤعو یئرینده ایشله‌نیر و یا عکسینه اولاراق معلوم نوع یئرینه قاییریش نؤعو ایشله نیلیر.
عؤمرونون سونونا کیمی باغیشلانمایاجاقدی (باغیشلامایاجاقدی)
۱۰- منسوبیت بیلدیرن سؤزلر تاثیرلیک حالدا داها چوخ غیرمعین شکیلده ایشله نیلیر.
تلفونون دسته‌یین (دسته یینی) ،ألینده سیخیر…. ألین (ألینی ) «صادق»ین آنینا قویدو. … ألین (ألینی) اوزادیب .
۱۱-
بعضی (أساسن) آلینما سؤزلردن یاردیمجی سؤز کیمی- معنانی گوجلندیرمک اوچون
ایستیفاده اولونور. بو سؤزلرین آتیلماسی جمله‌نین سئمانتیک و گراماتیک
قورولوشوندا هئچ بیر دییشیکلیک یاراتمیر. بئله غیرنورماتیک حال فارس دیلی
تاثریندن یارانیر. بیز دیلین اوسلوبلاریندان دانیشارکن بو حاقدا داها
اطرافلی دانیشاجاییق.
منه خطابا دئدی. … اما لطفا بویورون گؤرک سیز اؤزونوز نیه بس او گونلر آتانیزی گؤرمک اوچون ایرانا گلمه دینیز؟
۱۲- سوآل عوضلییی کیمی معاصر ادبی دیلیمیزده اولان هانسی سؤزو یئرینده هله ده اونون أسکی فورماسی و پارالئلی اولان هانکی سؤزوندن ایستیفاده اولونور. ۱۹-نجو عصردن آرتیق هانسی سوآل عوضلییی آپاریجیدیر. میثال اوچون:
هانکی شاعیرلرین شعرلریله بیرگه آلماناخ چاپ اولاجاغینی سوروشدوم .
ایشلک لیک تاپان هر هانکی بیر یانلیش دوغرو-دوزگون سانیلار
یوخاریدا
قئید اولونان غیرنورماتیک حالار بیزه گؤستریر کی، داها آرتیق چالیشمالییق.
سؤز بوردادیر کی، بو گون اورتادا نورمالار مؤوجوددور. آنجاق دیلینین ایشلک
دایره سینین محدود اولماسی و مانعلرین داها گوجلو اولماسی بیزی
نورمالاردان اوزاقلاشدیریر. بوگون بیزیم کیفایت قدر ضیالیمیز وار و آرتیق
بوتون اوسلوبلار و یازماق شرایطی اورتادا گؤرونور. ائله بونا گؤره منیم
گومانیم بودور کی، بیز گرگ داها یازیلاریمیزا دیقیت ائده ک .
